1. اهمیت و ضرورت تحقیق و توسعه در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی
دلایل اصلی نیاز به R&D :
افزایش بهره‌برداری از منابع نفت و گاز:
بسیاری از مخازن کشورها در مرحله افت تولید هستند و نیاز به فناوری‌های نوین برای استخراج بیشتر دارند.
رقابت‌پذیری در بازار جهانی:
با توجه به قیمت‌گذاری رقابتی در بازار انرژی، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش کیفیت فرآورده‌ها حیاتی است.
توسعه فناوری‌های بومی: کاهش وابستگی به فناوری‌های وارداتی و تحریم‌پذیری.
مسائل محیط زیستی:
به‌کارگیری فناوری‌های پاک‌تر و کاهش آلایندگی.
تنوع‌بخشی به محصولات:
با توسعه پتروشیمی، می‌توان ارزش افزوده بالاتری نسبت به فروش خام نفت و گاز ایجاد کرد.
2. وظایف کلیدی مراکز تحقیق و توسعه در حوزه نفت و گاز:
مطالعه مخازن و مدل‌سازی مخزنی (Reservoir Simulation)
توسعه روش‌های ازدیاد برداشت (EOR)
بهبود فرآیندهای حفاری و بهره‌برداری
طراحی تجهیزات و ابزارهای حفاری و استخراج
توسعه فناوری‌های پایش هوشمند (Smart Fields)
در حوزه پتروشیمی:
سنتز کاتالیست‌های جدید برای افزایش راندمان
بهینه‌سازی واکنش‌ها و فرآیندهای شیمیایی
طراحی محصولات جدید با ارزش افزوده بالا
توسعه فناوری‌های کاهش مصرف انرژی
3. مزایای راهبردی مراکز R&D برای صنعت عبارتند از:
افزایش بهره‌وری:
کاهش اتلاف انرژی، افزایش ضریب بازیافت مخزن
کاهش هزینه‌ها:
استفاده از دانش بومی به جای تجهیزات وارداتی
افزایش کیفیت محصولات:
بهبود فرآیندهای پالایش و پتروشیمی
صادرات دانش فنی:
فروش فناوری و دانش به کشورهای دیگر
ایجاد اشتغال تخصصی:
جذب نخبگان و مهندسان داخلی
4. ساختار مراکز تحقیق و توسعه در شرکت‌های نفتی بزرگ
در شرکت‌های بین‌المللی مانند Saudi Aramco، Shell، BP و TotalEnergies، مراکز R&D در قالب‌های زیر سازماندهی می‌شوند:
مرکز تحقیقات مهندسی مخازن
آزمایشگاه‌های شیمی و پتروشیمی
مراکز نوآوری دیجیتال (Digital Innovation Centers)
به کارگیری مؤسسات تحقیقاتی به منظور استفاده از ظرفیت علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها ونیروهای متخصص و نخبه
5.مراکز مهم تحقیقاتی:
پژوهشگاه صنعت نفت (RIPI) و مرکز تحقیقات دانشگاه نفت، صنعتی شریف و امیرکبیر تهران
پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران
پژوهش و فناوری شرکت ملی صنایع پتروشیمی وپارکهای علم و فناوری خوزستان وآذربایجان شرقی
6. آینده‌پژوهی و چشم‌انداز R&D در این صنعت:
حرکت به سمت صنعت انرژی هوشمند (Smart Energy) استفاده گسترده از هوش مصنوعی، کلان‌داده، و اینترنت اشیا (IoT)
توسعه فناوری‌های انرژی‌های تجدیدپذیر، توسعه کربن‌زدایی و فناوری‌های CCUS (Carbon Capture, Utilization, and Storage)